مقاوم سازی ساختمان در برابر حریق و آتش سوزی ، امروزه با زیاد شدن جمعیت و افزایش ساخت ساختمان های مسکونی و تجاری، خطر آتش سوزی نیز زیادتر شده و اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در حال انجام تمهیداتی برای مقاوم سازی ساختمان در برابر حریق می باشند. برای مقاوم سازی ساختمان لازم است که از مصالح مناسب در سازه ها و عناصر ساختمان استفاده شود. مقاومت ساختمان در برابر حریق بستگی به نوع سازه به کار رفته در آن دارد که در ذیل به توضیح آن می پردازیم.
مقاوم سازی ساختمان های بتنی در برابر آتش سوزی
در سازه های بتنی هنگامی که آتش سوزی صورت می گیرد، برای این که دمای هسته بتن به نقطه بحرانی برسد زمان زیادی طول می کشد ولی در سازه های فولادی این گونه نیست و به همین دلیل سازه های فولادی در برابر آتش سوزی آسیب پذیر تر از سازه های فولادی می باشند. در ساختمان های بتنی در صورتی که میلگرد به کار رفته در ستون از ۵.۲ عبور کند، لازم است که برای مقاومت ساختمان در برابر آتش سوزی از سیستم ضد حریق استفاده کنید.مزایای پوشش ضد حریق
کاربردی ترین و اصلی ترین فایده پوشش ضد حریق این است که سبب محافظت جان و مال اشخاص می شود. _مقاومت المان های سازه را افزایش می دهد که باعث استحکام سازه در برابر حرارت ناشی از آتش سوزی می شود. _پوشش ضد حریق را در محیط داخل یا خارج ساختمان می تواند استفاده نمود. _پوشش ضد حریق سبب مقاومت و جلوگیری از تخریب سازه شده و می تواند آن را تا ۵ ساعت افزایش دهد و در صورت آتش سوزی زمان بیش تری برای عملیات نجات فراهم می کند. _از پوشش ضد حریق می توان بر روی انواع سازه اعم از قدیمی و نو ساخت استفاده نمود. _این پوشش به راحتی و با سرعت قابلیت اجرا دارد و تعمیرش نیز راحت می باشد.
مقاوم سازی سازه های فولادی در برابر حریق و آتش سوزی
به دلیل این که سازه های فلزی دارای اینرسی حرارتی پایینی هستند و این عامل سبب می شود که هنگام آتش سوزی، از نظر دما در مدت زمان کوتاهی به نقطه بحرانی خود برسند در نتیجه باعث حائز اهمیت شدن مقاوم سازی سازه های فولادی در برابر حریق شده است. برای اجرای عملیات مقاوم سازی سازه های فلزی باید طبق مقررات ملی ساختمان عمل نمود که بر اساس تعداد طبقات و کاربری ساختمان تعیین شده است.مقررات مقاوم سازی اسکلت فلزی در برابر حریق
همان گونه که در بالا نیز اشاره نمودیم مقررات و قوانین مقاوم سازی ساختمان هایی که در آن از سازه های فلزی استفاده شده، طبق مقررات ملی ساختمان انجام می شود که شامل موارد ذیل می باشد: _ساختمان اسکلت فلزی که دارای کاربری مسکونی است و دارای ۴ طبقه می باشد، نیازی به سیستم ضد حریق و مقاوم سازی در برابر آتش ندارد. _ساختمان اسکلت فلزی با کاربری مسکونی که دارای ۵ الی ۱۱ طبقه است، برای حریق دو ساعته لازم است که اقدامات و مقاوم سازی سازه در برابر آتش سوزی انجام شود. _در ساختمان هایی که دارای ۱۲ طبقه یا بیش تر هستند، کاربرد یا عدم کاربرد سیستم های بارنده آن ها اهمیتی ندارد و باید از سیستم ضد حریق ۳ ساعته استفاده شود تا از صدمات و خطرات ناشی از آتش سوزی جلوگیری شود. _استفاده از سیستم ضد حریق در ساختمان اسکلت فلزی که بیش از ۱۰۰۰ نفر در آن حضور دارند، ضروری است و تعداد طبقات اهمیتی ندارد. البته استثنای این مورد شامل ساختمانی که دارای سیستم بارنده است و تنها یک طبقه است، می شود و می توان در این مورد از سیستم ضد حریق استفاده نکرد. _در ساختمان های اسکلت فلزی که دارای تجمع ۱۰۰۰ نفر می باشند و در آن از سیستم ضد حریق و بارنده استفاده شده است، تا طبقه ی دوازدهم در برابر آتش سوزی مقاوم و ایمن است و برای بیشتر از ۱۲ طبقه باید از سیستم ضد حریق ۳ ساعته استفاده نمود تا ایمن شود. _اگر ساختمان اسکلت فلزی یک طبقه دارای افراد بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر باشد، نیازی به مقاوم سازی و استفاده از سیستم ضد حریق نیست.نکات مهم در رابطه با پوشش ضد حریق
با توجه به توضیحات بالا دریافتیم که سیستم ضد حریق در سازه های بتنی و فلزی کاربرد دارد و سبب پیشگیری از تخریب و متلاشی شدن ساختمان در برابر حریق می شود و فرصت بیش تری را برای انجام خدمات آتش نشانی فراهم می نماید. برای پوشش ضد حریق از مواد معدنی مانند آلومینا و مواد سیلیکاتی و پلیمری استفاده می شود. باید توجه نمود که پوشش ضد حریق دارای پایه آبی باشد تا هنگام وقوع آتش سوزی، گاز های سمی منتشر نکند. اگر مواد تشکیل دهنده سیستم ضد حریق بر پایه آبی باشد، خطر و آسیبی برای ما ندارند و به همین دلیل سبب کاربرد این نوع سیستم در بیمارستان ها و محیط های حساس می شود. به دلیل این که در سیستم ضد حریق از مواد پلیمر و معدنی استفاده می شود و قابلیت انبساط دارند و می توانند در هنگام وقوع حریق تا ۲۰ برابر حجم خود را افزایش دهند و حفراتی ایجاد کنند، همه این عوامل سبب می شود سازه آتش نگیرد و چند ساعت از آتش سوزی ساختمان پیشگیری می کند.
چه نوع سیستم ضد حریقی را باید استفاده نمود؟
_زمان مقاومت ماده ضد حریق در برابر آتش از ملاک های مهم است که برخی از مواد تا ۴ ساعت نیز قابلیت مقاومت در برابر حریق را دارند. _مانند عایق کار کند و دارای هدایت حرارتی پایینی باشد. _باعث خوردگی و آسیب رسیدن به فولاد نشود. _دارای وزن و مقاومت فشاری لازم باشد.ضوابط و قوانین طراحی و ساخت سازه
پرسش بسیاری از شما این سوال است که قوانین طراحی سازه برای مقاوم سازی ساختمان در برابر حریق چیست؟ طبق قوانینی که در مبحث ۹ ضوابط ساختمان در برابر آتش سوزی ذکر شده است، انجام مقاوم سازی ساختمان برای سازه های بتن ارمه که دارای بیش از ۶ طبقه می باشند برای مقاومت ۹۰ دقیقه ای در برابر حریق و آتش سوزی ضروری است. بنابراین در سازه های بتن ارمه ۶ طبقه، آرماتور ستون تا ۵.۴ مجاز است البته در صورتی که از میلگرد S400 استفاده شود. در غیر این صورت اگر از آرماتور های بیش تر از ۵.۲ در ساختمان های ۶ طبقه استفاده شود، طبق مبحث نهم ضوابط ساختمان در برابر حریق و آتش سوزی باید از پوشش ضد حریق برای مقاوم سازی ساختمان استفاده نمود.
جمع بندی
بنابراین با توجه به توضیحاتی که بیان نمودیم به این نتیجه می رسیم که هنگام طراحی ساختمان باید به اصلی ترین رکن آن که تامین ایمنی و امنیت در برابر حریق و آتش سوزی است توجه کرد. که اهمیت این رکن در ساختمان هایی که دارای حساسیت بیش تری هستند مانند بیمارستان ها و ساختمان هایی که از نظر سیاسی و اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردارند، بیش تر خود را نشان می دهد. بنابراین قبل از وقوع آتش سوزی در ساختمان و تلفات جانی و مالی اش، باید تمهیداتی برای مقاوم سازی ساختمان اندیشید ولی در بسیاری موارد اهمیت مقاوم سازی ساختمان پس از حریق و خسارات جانی و مالی بسیار مشخص می شود. هم چنین مقاومت اسکلت ها و سازه های مختلف ساختمان در برابر حریق باهم متفاوت است. مقاومت اسکلت بتنی در برابر آتش پایین است ولی اسکلت فلزی آسیب پذیر تر می باشد و به سرعت فرو می ریزد. بنابراین ساختمان هایی که از اسکلت فلزی ساخته می شوند به سرعت در برابر آتش متلاشی می شوند مانند ساختمان پلاسکو سازه های فلزی آن به سرعت در آتش گداخته شد. سخن پایانی لازم است که از سیستم ضد حریق و مقاوم سازی ساختمان در برابر حریق استفاده شود و تمامی تمهیدات لازم در این خصوص به کار برده شود تا نه تنها از خسارات مالی، بلکه از خطرات و آسیب های جانی نیز پیشگیری شود. در این مقاله سعی نمودیم که روش های مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی و مقررات استفاده از سیستم ضد حریق در انواع سازه های ساختمان را بیان نماییم. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با مشاور مقاوم سازی ما در ارتباط باشید. امیدواریم که شما همراهان عزیز در ساخت ساختمان خود اعم از مسکونی و تجاری موارد ذکر شده را رعایت نمایید و نه تنها از دارایی و عزیزان خود محافظت نمایید، بلکه با این کار سبب محافظت جان و مال چند انسان دیگر نیز باشید.