مقاوم سازی سقف های طاق ضربی ، ساختمان هایی که در گذشته ایجاد و ساخته شده اند به دو دسته تقسیم می گردد. بخش اول، ساختمان های بنایی که از خشت و گل و سیمان و … ساخته شده اند و کلاف بندی و یا اسکلت در آنها استفاده نشده و فاقد سیستم باربری جانبی هستند ، بخش دوم ساختمان هایی می باشند که کلاف های بتنی و یا فلزی در آن اجرا شده و از سیستم باربری جانبی برخوردار است . بسته به نوع سقف روش های متفاوتی در جهت مقاوم سازی قابل کاربرد می باشد. به طور مثال روش مناسب برای مقاوم سازی سقف های طاق ضربی اجرای شاتکریت و برای مقاوم سازی سقف های دال بتنی الیاف FRP و ... می باشد. عدم توجه به رفتار واقعی دیافراگم موجب پیدایش خطاهای جدی در نحوه توزیع نیروهای ناشی از زلزله می گردد ، ولی در طراحی ها با فرضیات نامطمئن از بررسی رفتار واقعی دیافراگم چشم پوشی می شود، با توجه به اینکه در شمار زیادی از پروژه های مقاوم سازی از سقف های طاق ضربی به عنوان عضو افقی سیستم باربر جانبی استفاده می شود. سقف ساختمان، مانند دیگر اجزای آن بعد از مدتی به مقاوم سازی نیاز پیدا می کند. مواردی همچون تغییر کاربری، تغییر آیین نامه و استانداردهای ساخت و ساز، آتش سوزی، زلزله، مشکلات اجرایی، طراحی نادرست، تغییر مشخصات ساختمان و... اشاره داشت. برای مقاوم سازی سقف، باید به نوع سقف توجه شود. معمولا نمی توان مقاوم سازی سقف های طاق ضربی را به روش مقاوم سازی دال های بتنی انجام داد و برای هر کدام از این سقف ها، باید روش مناسب و مخصوص به خودش را انجام داد.
سقف های طاق ضربی
در ساختمان‌های قدیمی فولادی اغلب از مقاوم سازی سقف طاق ضربی بهره برداری می گردد که شامل تیرآهن و آجرهای فشاری می باشد ، این سقف ها به علت عدم یکپارچگی سقف های طاق ضربی ، عملکرد مناسبی را در زلزله نشان نمی دهند و به دلیل وزن زیاد نیروی بسیار زیادی به آنها وارد می گردد که از این حیث بسیار آسیب پذیر می گردند .
راهکار مقاوم سازی سقف های طاق ضربی در ساختمان‌های قدیمی فولادی:
بهترین راهکار برای مقاوم سازی ساختمان‌های قدیمی فولادی اجرای شبکه فولادی به همراه بتن به روی سقف موجود و سپس برچیدن سقف طاق ضربی است . روش اجرا به این صورت می باشد :- از بین بردن نازک کاری روی سقف تا به تیر آهن و آجر فشاری مشخص شود( ملات سیمانی، سرامیک، موزائیک و ….)
- اجرای یک شبکه میلگرد بر روی سقف
- اجرای یک لایه بتن به ضخامت 5 تا 10 سانتی متر
- برچیدن آجرهای زیر سقف اجرا شده
مزایای سقف طاق ضربی
دلایل کاربرد سقف طاق ضربی در سال‌های نه چندان دور :- در دسترس بودن مصالح
- عدم نیاز به تخصص اجرای بالا
- سرعت اجرای بالا
معایب سقف طاق ضربی
- نداشتن پیوستگی و یکپارچگی
- بار مرده زیاد آن سبب افزایش وزن سازه و افزایش نیروی زلزله وارد بر آن می شود.
- امکان عبور تاسیسات از داخل این سقفها وجود ندارد. برای عبور تاسیسات باید ضخامت سقف زیاد شده که بتوان دریچه ای در داخل آن تعبیه کرد. این کار باعث افزایش بار مرده سازه می شود.
- هنگام عبور از روی آن لرزش هایی حس می شود.
- هنگام زلزله به صورت آوار فرو ریخته و تلفات زیادی می گیرد.
- در همه مناطق قابل اجرا نیست. به طور مثال برای بام مناطقی که بار برف زیادی دارند قابل اجرا نیست.
- به علت وجود گچ احتمال اکسیده شدن آن و زنگ زدگی تیرآهن‌ها افزایش می یابد.
- در برابر آتش سوزی ضعیف می باشد.
انواع آجر و مشخصات فنی آن برای استفاده در سقف طاق ضربی
اغلب آجر هایی با جنس رس معمولی در برابر عوامل خورنده مقاومت خوبی نشان نمی دهند. خوردگی تدریجی آجر به کار رفته در پای دیوار، ضخامت موثر آن را کاهش می دهد و منجر به آن شده که آسیب پذیر تر شود. امروزه متاسفانه در ساخت ملات‌های سیمانی به نسبت اختلاط توجه چندانی نمی گردد. از ماسه‌هایی استفاده می شود که مقدار زیادی گرد و غبار روی آن نشسته و از آب گل آلود استفاده شده است و برای دستیابی به کار پذیری لازم در طول مصرف مرتب به آن آب اضافه می کنند.
نکات و اجرای سقف طاق ضربی
- برای اجرای سقف طاق ضربی ضروری می باشد از آجر فشاری بهره برداری گردد.
- استفاده از هر نوع آجر دیگر، همچون آجر جوش موجب عدم ایمنی سقف و افزایش احتمال ریزش آن می گردد.
- در زمان ساخت و اجرای سقف، حتماً آجرها را قبل از استفاده، درون آب فرو کرده و در سقف مورد استفاده قرار دهید.
- اصطلاحاً به این مورد زنجاب کردن آجر نیز می گویند.
- بهتر است اجرای سقف طاق ضربی را در تمامی دهانه‌ها به شکل موازی و برابر پیش ببرید.
- ملات گچ و خاک که برای ساخت سقف کاربردی می باشند که می بایست به نسبت 1 به 2 باشد.
- تیرآهن‌ها توسط میلگرد به یکدیگر متصل می شوند ، به گونه ای که طول هر یک از مستطیل‌های ایجاد شده نباید بیشتر از 1.5 برابر عرض آن باشد.
- در تشکیل مستطیل‌های ذکر شده دقت داشته باشید که مساحت هر کدام حداکثر 25 متر مربع باشد.
- در سقف‌های طاق ضربی استفاده از آجرهای جوش و یا خام باعث ریزش طاق خواهد شد.
- در اجرای این سقفها زنجاب نمودن آجر قبل از استفاده حتمی و ضروری است.
- در این سقفها حدالامکان تمام دهانه‌ها یکجا و به طور مساوی بایستی اجرا شوند.
- میزان و مقدار قوس مناسب بایستی در تمام طول دهانه‌ها رعایت گردد زیرا قوس زیاد باعث هدر رفتن اندود خواهد شد.
- ملات مصرفی در اجرای طاق ضربی ملات یک به دو می باشد.
- مطابق آیین نامه 2800 ایران تیر آهن ها توسط میلگرد یا تسمه ی فولادی به شکل ضربدری به یکدیگر بسته می شوند، به گونه ای که اولا طول مستطیل ضربدری شده بیش از 1.5 برابر عرض آن نباشد و ثانیا مساحت تحت پوشش هر ضربدری از 25متر مربع تجاوز نکند.
راه‌های بهسازی سقف طاق ضربی
روش های صلب کردن سقف طاق ضربی :- کامپوزیت کردن سقف طاق ضربی (صلبیت و انسجام)
- جوش تسمه یا میلگرد به زیر تیرچه‌های سقف (انسجام)
- اجرای تیرآهن های عرضی عمود بر تیرچه‌های موجود سقف (صلبیت و انسجام)
- متصل کردن انتهای تیرچه ها با میلگرد به هم و مدفون کردن آنها در کلاف بتنی (انسجام)
- بستن با کش‌های مهاری به پشت دیوار (انسجام)
- نبشی کشی در زیر تکیه گاه اتصال تیرچه های سقف و دیوار (افزودن طول تکیه گاه)
انواع سقف ها به علل مختلفی به مقاوم سازی نیاز دارند. مشکلات طراحی و اجرایی، تغییر ویژگی ها، تغییر کاربری، تغییر آئین نامه و وقوع آتش سوزی از این دلایل محسوب می شوند.
سخن پایانی همانطور که می دانید سقف طاق ضربی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و در برخی بناهای فرهنگی یکی از زیباترین سقف‌هایی است که در ساختمان ها بهره برداری شده اند . در اجرای بناهای تاریخی معمولا طاق بیشتری داشته و فاصله دهانه ها بیشتر می باشد ولیکن در اسکلت های فولادی رایج، معمولا بین تیرهایی با دهانه ۷۰ سانتی متر تا یک متر اجرا می گردد. سقف طاق ضربی اجرا شده در اسکلت های فولادی برای پوشاندن تراز کف طبقات و در بناهای تاریخی و فرهنگی بیشتر جنبه زیبایی و معماری دارد. این در حالی است که عملکرد سقف در هر دو یکسان می باشد. در نهایت برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت رادیاب مراجعه نمایید .